Premenstrüel disforik bozukluk (PMDD) nedir?
Premenstrüel sendrom veya PMS, bir kadının adet döngüsünden önceki dönemde meme hassasiyeti, şişkinlik, kramplar, ruh hali değişimleri ve baş ağrıları dahil olmak üzere sahip olabileceği belirtileri tanımlar.
Premenstrüel disforik bozukluk (PMDD) ise farklıdır. PMS gibi duygusal ve fiziksel semptomlara neden olur, ancak PMDD’li kadınların belirtileri iş, okul, sosyal yaşam ve ilişkiler dahil olmak üzere günlük aktivitelerini ileri düzeyde ve kötü yönde etkiler.
PMDD nedeni nedir?
PMDD’nin nedeni açık değil. Altta yatan depresyon ve anksiyete hem PMS hem de PMDD’de yaygındır, bu nedenle adet dönemini tetikleyen hormonal değişikliklerin duygudurum bozukluklarının belirtilerini kötüleştirmesi mümkündür. Araştırmalar, PMDD ile beyninizdeki sinir sinyallerinin iletilmesine yardımcı olan bir kimyasal olanserotonin seviyelerinin azalması arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir. Serotonin kullanan bazı beyin hücreleri aynı zamanda ruh halini, dikkati, uykuyu ve ağrıyı da kontrol eder. Hormonal değişiklikler serotoninde azalmaya neden olarak PMDD semptomlarına neden olabilir.
Premenstrüel disforik bozukluk (PMDD) ve premenstrüel sendrom (PMS) arasındaki fark nedir?
Premenstrüel disforik bozukluk (PMDD), premenstrüel sendromun (PMS) ciddi, bazen de engelleyici bir uzantısıdır. Düzenli PMS ve PMDD’nin her ikisi de fiziksel ve duygusal semptomlara sahip olsa da, PMDD günlük hayatınızı bozabilecek ve ilişkilerinizi zedeleyebilecek aşırı ruh hali değişikliklerine neden olur.
PMDD’ye has belirtileri var mı ve nelerdir?
- Günlük hayatı etkileyebilecek boyutta üzüntü, umutsuzluk, depresif ruh hali
- Kaygı, gerginlik ve sinirlilik
- Aşırı karamsarlık
- Yoğun öfke ve diğer insanlarla çatışma
- Olağan faaliyetlere olan ilginin azalması
- Konsantrasyon zorluğu, yorgunluk
- İştahta değişim
- Kontrolsüzlük
- Uyku problemleri
- Kramplar ve şişkinlik
- Göğüslerde hassasiyet
- Baş ağrısı
Eklem veya kas ağrısı
Listelenen belirtilerden en az beşi PMDD de izlenmektedir. Öte yandan günlük aktivitelerinizi devam ettirebiliyorsanız ve adet görmeye başladığınızda bu belirtilerde düzelme olmuyorsa problemin PMDD’den kaynaklanma olasılığı düşüktür.
Belirtiler ne zaman başlar?
- Her iki durumda da belirtiler genellikle periyodunuz başlamadan yedi ila 10 gün önce başlar ve periyodunuz olan ilk birkaç gün boyunca devam eder.
- Her iki durum da şişkinliğe, göğüs hassasiyetine, yorgunluğa, uyku ve yeme alışkanlıklarında değişikliklere neden olabilir.
Ne zaman hekimime gitmeliyim?
Bahsedilen PMDD belirtilerinden muzdaripseniz hekiminize başvurmalısınız. Detaylı bir tıbbi geçmiş, fizik muayene ve duygu durumu için gerekli görülürse başka testler yapılarak altta yatan hormonal problemler veya diğer tıbbi ve jinekolojik durumlar araştırılmalıdır.
PMDD nasıl tedavi edilir?
PMS tedavisinde kullanılan stratejilerin çoğu, PMDD belirtilerinizin de önlenmesi veya azaltılmasına yardımcı olabilir.
- Doğum kontrol hapları. Doğum kontrol haplarını aralıksız veya veya kısa aralıklı kullanmak, bazı kadınlar için PMS ve PMDD belirtilerinin azaltılmasında yardımcı olabilir.
- Besin takviyeleri. Günlük 1200 miligram takviye kalsiyum tüketmek destek olabilir. B-6 Vitamini, magnezyum ve L-triptofan da yardımcı olabilir.
- Anti-enflamatuar ilaçlar. Aspirin, ibuprofen ve nonsteroid anti-enflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) gibi bazı ağrı kesiciler baş ağrısı, göğüs hassasiyeti, sırt ağrısı ve kramp gibi bazı belirtilerde yardımcı olabilir.
- Diüretik ilaçlar (idrar söktürücü) sıvı tutulmasında ve şişkinlikte yardımcı olabilir.
- Bitkisel ilaçlar. Bazı araştırmalar, hayıt ağacı meyve ekstresinin (fructus Agni Casti) muhtemelen irritabiliteyi, ruh hali değişimini, meme hassasiyetini, şişliği, krampları ve PMDD ile ilişkili yiyecek isteklerini azaltabileceğini ileri sürer, ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
- Fluoksetin ve sertralin gibi seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’ler), duygusal semptomlar, yorgunluk, yiyecek istekleri ve uyku sorunları gibi semptomları azaltabilir. Tüm ay boyunca SSRI alarak veya sadece yumurtlama ile dönemin başlangıcı arasındaki aralıkta PMDD belirtilerini azaltabilirsiniz.
- Diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri. Düzenli egzersiz sıklıkla adet öncesi belirtileri azaltır. Kafeini kesmek, alkolden uzak durmak ve sigarayı bırakmak da semptomları kolaylaştırabilir. Uyku düzeni, refleksoloji, meditasyon ve yoga gibi rahatlama tekniklerini kullanmak da yardımcı olabilir. Stresten mümkün olduğunca uzak durulmalı.
- Terapist desteği