Premenstrüel sendrom (PMS) nedir?
Premenstrüel sendrom (PMS), ruhsal değişimler, yemek yeme istekliliği, yorgunluk, huzursuzluk ve depresyon gibi geniş bir yelpazede semptomlara sahiptir. Her 4 adet adet kadınının 3’ünde adet öncesi dönem sendromu yaşandığı tahmin edilmektedir.
Belirtiler Nelerdir?
Premenstrüel sendrom için olası belirtileri arasında;
- Duygusal ve davranışsal belirtiler
- Gerginlik ya da endişe
- Depresyon hali, ağlama hissi
- Duygu durum değişimleri, sinirlilik veya öfke
- İştah değişiklikleri ve yemek yeme istek artışı
- Uykusuzluk
- Sosyal çekilme
- Konsantrasyon bozukluğu
- Eklem veya kas ağrısı
- Baş ağrısı, yorgunluk
- Sıvının tutulması ile ilgili kilo artışı
- Karın şişliği
- Göğüslerde hassasiyet
- Sivilce alevlenmeleri
- Kabızlık veya ishal sayılabilir.
Belirtiler, şiddetine bakılmaksızın çoğu kadın için adet döngüsünün başlangıcından sonraki kabaca dört gün içinde kaybolur.
Nedenleri Nelerdir?
- Premenstrüel sendromun belirtilerinde hormonal dalgalanmalar rol oynar.
- Ayrıca duygu durum koşullarında etkili olduğu düşünülen bir beyin kimyasalı olan serotonin düzey dalgalanmalarının PMS semptomlarını tetikleyebildiği bilinmektedir. Yetersiz miktarda serotonin, adet öncesi depresyonun yanı sıra yorgunluk, yemek yeme istek artışı ve uyku sorunlarına neden olabilir.
- Ağır premenstrüel sendromlu bazı kadınlarda tanı konmamış depresyon görülebilir. Ancak depresyon tek başına tüm belirtilere neden olmaz.
Ne zaman hekime gitmeliyim?
- Yaşam stili değişikliklerine rağmen adet öncesi sendromunuzu yönetemediyseniz ve PMS semptomları sağlığınızı ve günlük faaliyetlerinizi etkiliyorsa, hekiminize danışın.
- Tedavi gördüğünüz diğer koşullar ve aldığınız ilaçların, vitaminlerin veya takviyelerin bilgisini verin.
- Premenstrüel disforik bozukluk (PMDD) ise farklıdır. PMS gibi duygusal ve fiziksel semptomlara neden olur, ancak PMDD’li kadınların belirtileri iş, okul, sosyal yaşam ve ilişkiler dahil olmak üzere günlük aktivitelerini ileri düzeyde ve kötü yönde etkiler.
Nasıl Tanı Konulur?
Premenstruel sendromu teşhis etmek için kesin bir fiziksel bulgu veya laboratuar testi yoktur. Tıbbi hikaye çok değerlidir. Adet öncesi bir model oluşturmanıza yardımcı olmak için belirtilerinizi bir takvimde veya bir günlüğünüzde en az iki adet döngüsü için kaydedin. PMS semptomlarını ilk gördüğünüz günün yanı sıra kaybolduğu günü not edin. Ayrıca döneminizin başladığı ve bittiği günleri işaretleyin.
Tedavi Edilebilir mi?
Birçok kadın için, yaşam tarzı değişiklikleri PMS semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak belirtilerin şiddetine bağlı olarak, hekiminiz adet öncesi sendrom için bir veya daha fazla ilaç reçete edebilir.
- Antidepresanlar ve özellikle seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) ruhsal belirtilerin azaltılmasında kullanılmaktadır. Bu ilaçlar genellikle günlük olarak alınır. Fakat PMS’ye sahip bazı kadınlarda antidepresan kullanımı adet dönemi başlanmadan iki hafta ile sınırlı tutabilir.
- Nonsteroid antienflamatuvar ilaçlar, döneminizin başlamasından önce veya başlangıcında alındığında kramp ve meme rahatsızlığını hafifletebilir.
- Egzersiz ve tuz alımının sınırlandırılması, kilo alımını azaltmak için yeterli olmadığında, şişkinliğin azaltılması için idrar sökücü (diüretik) ilaçlar kullanılabilir.
- Doğum kontrol ilaçları. Hormonal denge açısından önemlidir.
Nelere Dikkat Etmeliyiz?
- Şişkinliği ve dolgunluk hissini azaltmak için daha küçük, daha sık öğünler tercih edin. Şişkinlik ve sıvı tutulumunu azaltmak için tuz kısıtlayın. Meyveler, sebzeler ve tam tahıllar gibi kompleks karbonhidratlardan yüksek gıdalar, kalsiyum bakımından zengin gıdalar veya kalsiyum takviyesi kullanın.Kafein ve alkolü azaltın.
- Günlük magnezyum alımı, adet öncesi sendromlu kadınlarda sıvı tutma, göğüs hassasiyeti ve şişkinlik oranını azaltabilir. Vitamin E desteği, kramplara ve meme hassasiyetine neden olan hormon benzeri maddelerin üretimini azaltarak PMS belirtilerini hafifletebilir.
- Günlük rutininize en az 30 dakikalık yürüyüş, bisiklet sürme, yüzme veya diğer spor aktivitelerini dahil edin. Düzenli günlük egzersiz, genel sağlığınızı iyileştirmenize yardımcı olabilir ve yorgunluk ve depresif hal gibi bazı semptomları hafifletebilir.
- Ginkgo, zencefil, çuha çiçeği yağı gibi otların kullanımı ile PMS semptomlarının hafifletildiğini bildirmektedir. Ancak bunların kullanımlarında ürün güvenliği veya etkinliği hakkında çalışmalara ihtiyaç vardır.
- Stres düzeyinizi azaltmaya çalışın.
- Uyku düzeninize dikkat edin.
- Baş ağrısı, kaygı veya uyku bozukluğunun azaltılmasına yardımcı olmak için nefes egzersizleri uygulayın.
- Akupunktur sonrası belirtilerinde hafifleme olduğunu belirtmişse de etkinlik ve güvenilirliği net değildir.